U kunt dit artikel op 2 manieren lezen, bent u echt geïnteresseerd in de achtergronden en alle details, lees dan de gehele tekst. Voor een snel antwoord, lees de conclusies onderaan de pagina.
Wat zegt de norm en de wetgeving:
De EU Norm: een dubbel systeem of een enkel systeem met valbeveiliging.
De Arbo catalogus: Een val beveiliging moet altijd toegepast worden, zowel bij een dubbel als enkel systeem.
De Arbo catalogus is nieuw gepresenteerd in januari 2022, deze wordt door de Nederlandse inspectie en wetgever aangehouden als richtlijn, in principe is een EU norm minimale norm en is deze altijd verwerkt in de nationale norm (de Arbo catalogus) De nationale norm gaat altijd boven de EU norm. Zo kan bv Duitsland in hun nationale norm strengere eisen als de EU norm, lever je iets uit in Duitsland dan moet je dus niet alleen de Eu norm maar ook de Duitse norm volgen.
Wat is een dubbel vacuüm systeem?
Er moet sprake zijn van afgescheiden zuignappen, dus geen kleine plaat met meerdere kleine kamers zoals je in de praktijk vaak ziet. De nappen moeten kruislings verbonden worden en goed verdeeld zijn over de glasplaat. Deze beide systemen hebben ieder een kleine tank van 5 minuten en een klep. Dus ontstaat er een lek in het ene systeem dan moet het andere systeem de last kunnen behouden. Volgens de norm is er geen sprake van 2 pompen, dat zou veel veiliger zijn.
Veel leveranciers vertellen dat u een dubbel vacuüm systeem moet toepassen.
Dat klopt, zij volgen hiermee de EU richtlijn echter ze vertellen u er niet bij dat u zelf als gebruiker “altijd” een val beveiliging moet toepassen, dat staat in de nationale Arbo catalogus. Dat noemen wij de halve waarheid vertellen. Deze verkopers zijn zelf, als leverancier, ingedekt voor schade claims omdat ze de EU richtlijn volgen en doen dus in principe niets verkeerd. Bij een calamiteit heeft u als gebruiker wel een probleem.
Maar een dubbel systeem is toch extra veilig, dus altijd goed om toe te passen?
Nee, wij noemen het zelfs een schijn veiligheid. Je denkt dat het veiliger is maar dat is het niet, met het grote risico dat uw medewerkers bv onder de last gaan lopen, ze voelen zich veilig maar dat is het niet. Specifiek bij het hijsen van glas geeft een dubbel systeem geen extra veiligheid. Glas glijd uit een zuiger of het glas breekt en valt, in beide situatie heb je geen extra veiligheid.
Dit zegt TUV hierover:
Technisch heeft het dubbel vacuüm systeem een ander nadeel. Het vacuüm apparaat moet onnodig groter en zwaarder gebouwd worden en moet meerdere nappen hebben, dus meer slangen en juist een groter risico op slang breuk of lekkage, wat je juist wilt voorkomen.
Wanneer kies je toch voor een dubbel vacuüm systeem?
Als een vacuüm zuiger werkt met fragiele elektrische componenten die gevoelig zijn voor vocht en vuil. Bij dit soort systemen kan sneller een lekkage optreden ook zelfs tijdens het hijsen. Wij zien de laatste jaren helaas dat steeds meer van dit soort vacuüm zuigers worden verkocht. Leveranciers van dit soort systemen gebruiken dus componenten met een groter faal risico maar dekken het risico af met een dubbel vacuüm systeem, dus niet in uw veiligheidsbelang maar eigen belang van de producent.
Als een vacuüm zuiger voorzien is van een kleine vacuüm tank, bij dit soort systemen zal de glasplaat veel sneller vallen. Een goed vacuüm systeem heeft een grote tank waardoor u bij lekkage in het systeem veel langer gewaarschuwd wordt voordat de glasplaat valt, het duurt met een grote tank voor langer voordat de glasplaat valt.
Wanneer een vacuüm systeem voorzien is van kleine dunne slangen, of slangen die kunnen haken, zoals op de foto van de gele zuiger.
Er zijn situaties waar een vacuüm systeem voor groot hijsgewicht voorzien is van veel zuignappen, op dat moment kun je 2 systemen toepassen om sneller op de juiste vacuüm te komen, maar in deze situaties gebruik je altijd 2 pompen, 2 grotere tanken en stevige dikke slangen zoveel mogelijk verwerkt in het frame van de zuiger.
Wanneer de opdracht gever het van u eist of u zichzelf er veiliger bij voelt.
Een stukje geschiedenis:
De afgelopen 30 jaar is er veel veranderd in Europa met de opkomst van de Europese Unie.
Vanuit de EU werden vele richtlijnen van kracht en tegelijk werd er flink gesaneerd in Den Haag.
Er werd gesneden in het budget van het ministerie van SZW en hierdoor gingen de inspecteurs van de arbeidsinspectie niet meer langs bij de bedrijven of bouwplaatsen. De veiligheid en de controle ervan werd steeds meer aan de markt overgelaten en alleen bij een calamiteit komt een inspecteur van SZW ter plaatse.
De machine richtlijn CE voor de leveranciers/producenten werd van kracht al in 1995, de normen voor deze machine richtlijn werden geschreven door commissie van deskundige. In de praktijk betekend dit dat je tegen betaling kunt deelnemen in een normen commissie en dat het land waar je gevestigd bent je mate van invloed bepaald. Dit maakt dat deelnemers uit Frankrijk en Duitsland over het algemeen de meeste invloed hebben in dit soort normen commissies.
De norm voor vacuüm zuigers is geschreven door een commissie waarin deelneemt een directeur van een Duits bedrijf wat vacuüm zuigers produceert en verkoopt. Daarnaast weten wij dat een vertegenwoordiger van AGC uit Frankrijk deelneemt. Deze meneer heeft geen of weinig interesse en ervaring voor de bouwplaats maar verdiept zich vnl. op zuigers voor intern transport. De andere deelnemers zijn bij ons onbekend maar het Duitse bedrijf wat vacuüm zuigers verkoopt bepaald dus in grote mate wat er in de norm staat. Kritiek leveren hierop mag maar wordt niet gehonoreerd door de stem verhoudingen. Hier moet wel bij gezegd worden dat de norm niet alleen voor het hijsen van glas werd geschreven, andere materialen hebben andere eigenschappen, wij praten hier alleen over glas.
In Nederland heeft op de bouwplaats het VCA certificaat zijn opmars gemaakt. De grote aannemers gingen hierin voorop, baseerde alles op de EU normen. Logisch voor deze bedrijven omdat ze ook te maken kregen met Europese aanbestedingen. Rondom dit VCA certificaat is inmiddels een enorm netwerk gebouwd, iedereen gaat naar VVA cursus, KAM medewerkers hebben een vaste plaats op de bouwplaats en nemen min of meer de controlerende taak van de arbeidsinspectie over, poort instructies worden gegeven, hijsbewijs trainingen worden gegeven. De opleidingscentra zijn er druk mee, de kosten voor de trainingen worden veelal gedragen door de onder aannemers en alles wordt gebaseerd op EU normen en niet de nationale normen.
Na bijna 25 jaar EU kun je de balans opmaken. Deze hele geschiedenis had 3 doelen:
- meer overdragen aan de EU en daarmee kosten besparing
- meer privatiseren en zelf controle bij de werkgevers en opdrachtgevers en daarmee minder bemoeienis van de overheid
- meer aandacht voor veiligheid en daarmee minder ongevallen.
Helaas blijkt uit cijfers dat het aantal ongevallen op de bouwplaats niet verminderd is en zelfs gestegen. Oorzaken die genoemd worden zijn, grotere werkdruk, maar ook de inzet van arbeidsmigranten die vaak de taal niet spreken en niet opgeleid zijn zoals de vaste medewerkers van de bedrijven.
De EU heeft de bouwbedrijven en onderaannemers veel verplichting opgelegd, veel aandacht gegeven aan veiligheid, de bedrijven hebben veel extra kosten moeten maken, maar dezelfde EU heeft door vrij verkeer van personen binnen Europa de komst van arbeidsmigranten gestimuleerd en daarmee de veiligheid op de bouwplaats zeker niet bevorderd en zelfs verslechterd.
Wij kunnen u het interessante boek aanraden over dit onderwerp van, Juni Daalmans, Brain based Safety. Daarin wordt deze materie besproken en ook prachtig uitgelegd wat je wel kunt doen om de veiligheid te bevorderen. brainbasedsafety.nl
Maar hoe komt het dan dat iedereen, KAM medewerkers, kraanmachinisten vragen naar dit dubbele vacuüm systeem?
Dit is vaak de onwetendheid. Je kunt als veiligheidskundige, kraanmachinist of docent, niet overal verstand van hebben, dan kun je niemand kwalijk nemen. “Een dubbel systeem” klinkt veiliger, het staat ook nog beschreven in de EU norm en een aantal leveranciers promoten het dubbele systeem. Het is dus logisch dat men dit voor waarheid aanneemt. Zodra je de techniek erachter bespreekt en vooral ook de nadelen benoemd heeft men vaak wel begrip en als men niet wil afwijken dan past u gewoon het dubbele systeem toe, er is voldoende keus en ook in de verhuur.
Wat gebeurt er bij een calamiteit?
Een van uw medewerkers raakt ondanks alle voorzorgsmaatregelen, vva/vca trainingen-werkvoorbereiding en poort instructie, toch gewond door een vallende glasplaat uit een zuiger. U dacht veilig te hijsen en gebruikte een dubbel vacuüm systeem.
In deze situatie wordt u vrijwel zeker veroordeeld. U bent als werkgever altijd verantwoordelijk voor de veiligheid van uw personeel. Er mag nooit iemand onder de last aanwezig zijn. Een vacuüm zuiger maakt nooit een vaste verbinding met de last. U wist als deskundige op het gebied van Glas dat dit materiaal kan breken of vallen. U heeft het val gebied niet ontruimd en u heeft geen valbeveiliging gebruikt.
Wat moet u doen om veilig te hijsen:
- Gebied ontruimen en dit ook goed bewaken.
- Radiografische bediening gebruiken als je er niet goed bij kunt komen.
- Afstand behouden van de glasplaat, dus niet met handen of voeten eronder staan.
- Pompzuigers met banden toepassen, ook om een handgreep te hebben bij het sturen.
- Goede zuiger aanschaffen, met grote tank, dikke slangen degelijk gebouwd.
- Valbeveiliging gebruiken.
- Uw vacuüm zuiger op tijd laten controleren en zelf regelmatig checken volgens de gebruiksaanwijzing.
- Uw medewerkers goed opleiden en blijven waarschuwen.
- Een goede werkvoorbereiding, waardoor de plaatsingsklussen goed voorbereid zijn, geen onverwachte situaties en het juiste materiaal wordt door de medewerkers gebruikt. Bij een goede voorbereiding is het materieel ook van te voren getest, goed onderhouden en de batterijen zijn opgeladen.
Conclusie:
U moet altijd het gebied ontruimen en valbeveiliging gebruiken.
Vacuüm systemen met een dubbel vacuüm systeem zijn vaak gebouwd met fragiele elektrische componenten, hebben een kleine vacuüm tank, dunne slangen, een pomp en 1 batterij. Het dubbel systeem wordt dan als beveiliging ingebouwd om faal risico van de zuiger te voorkomen.
Een goed vacuüm systeem is degelijk gebouwd met dikke slangen, zo min mogelijk slangen, grote tank. Bij een deugdelijk gebouwd dubbel systeem heeft ieder systeem een eigen batterij, pomp en klep, de nappen zijn kruislinks verbonden en goed verspreid over de last dus, een kleine zuigplaat met meerdere vacuüm kamers is geen dubbel vacuüm systeem.
De EU richtlijn komt niet geheel onpartijdig tot stand en daar is weinig aan te veranderen. Bij de nationale Arbo catalogus is dit beter geregeld, hier werken deskundige, werkgevers en werknemers organisaties samen om een goed en onafhankelijk resultaat te krijgen. De Arbo catalogus is in januari 2022 uitgegeven en dus meest recent qua juiste informatie.
U doet het nooit verkeerd zolang u de belangrijkste veiligheidsaspecten, zoals gebied ontruimen en valbeveiliging gebruiken maar goed volgt. Het dubbel vacuüm systeem is dus niet verplicht. Het dubbel vacuüm systeem geeft weinig extra veiligheid specifiek bij het plaatsen van glas. Gebied ontruimen, valbeveiliging toepassen en een goed deugdelijk vacuüm apparaat gebruiken dat is veel belangrijker. Indien u zichzelf veiliger voelt bij een dubbel vacuüm systeem dan moet u dat zeker aanschaffen of huren, er wordt genoeg aangeboden.
Dit artikel is geen kruistocht tegen het toepassen van een dubbel vacuüm systeem. Dit artikel is een waarschuwing dat u met een dubbel vacuüm systeem als glaszetter niet veilig bent. Dit is een waarschuwing dat u een valbeveiliging altijd moet toepassen.
Astrid de Groot
